Leenwoordverwerving

Leenwoordverwerving is het proces waarbij een taal leenwoorden opneemt uit een andere taal. Leenwoorden belanden in de woordenschat via taalcontact, handel, media en technologische ontwikkelingen. Een verwante praktijk is de leenvertaling of calque, waarbij een uitdrukking letterlijk wordt vertaald, bijvoorbeeld hard disk wordt harde schijf.

Bij leenwoordverwerving doorlopen woorden doorgaans verschillende fasen. Eerst vindt sonische of sociaal-culturele uitwisseling plaats, gevolgd door de adoptie in gesproken taal. Vervolgens ondergaan leenwoorden vaak fonologische en orthografische aanpassingen om ze beter passend te maken bij de klank- en spellingsregels van de doeltaal. Ook grammaticale aanpassingen komen voor, zoals het meebewegen met het geslacht, getal of verbuiging. Langzaam aan raken ze gestandaardiseerd en worden ze opgenomen in woordenboeken en onderwijs.

Typen leenwoorden zijn onder meer directe leenwoorden uit een andere taal en semantische verschuivingen waarbij een bestaand woord een nieuwe betekenis uit een andere taal overneemt. Voorbeelden van veelvoorkomende Nederlandse leenwoorden zijn computer, weekend en hobby, afkomstig uit het Engels. Een bekend calquevoorbeeld is harde schijf, een vertaling van hard disk.

Het fenomeen wordt beïnvloed door sociale factoren zoals prestige van de brontaal, technologische vooruitgang en media- en onderwijsbeleid. Nieuwe leenwoorden kunnen in snelle tijd wijdverspreid raken, vooral in domeinen waar nieuwe concepten ontstaan. Tegelijkertijd kunnen regionale dialecten en oudere woordenschat langer aanhouden naast de standaardtaal, wat variatie in adoptie oplevert.