Labiliseerbare

Labiliseerbare is een bijvoeglijk naamwoord afgeleid van het werkwoord labiliseren, dat betekent destabiliseren of labiel maken. Iets is labiliseerbaar wanneer het onder bepaalde condities of door bepaalde factoren makkelijk labiel kan worden, oftewel onderhevig is aan snelle afbraak of verandering. De term komt vooral voor in technische vakgebieden zoals chemie, biochemie en farmacologie.

In de chemie en biochemie wordt labiliseerbaar gebruikt om bindingsbindingen, moleculaire structuren of metabolische routes te beschrijven die onder invloed van factoren zoals pH, temperatuur, enzymatische activiteit of katalyse relatief snel kunnen reageren of uiteen vallen. Een labiliseerbare binding is dus geen stabiele covalente verbinding onder alle omstandigheden, maar kan in specifieke omgevingen vaker breken of omgezet worden.

Het begrip heeft vooral betekenis in praktische toepassingen, zoals bij het ontwerp van chemische routes, geneesmiddelen en prodrugs, waarin gecontroleerde afbraak of activatie gewenst is. Zo kunnen bepaalde esterbindingen labiliserbaar zijn in fysiologische omstandigheden, waardoor een actief geneesmiddel vrijkomt na metabolische omzetting. Het tegenovergestelde concept is stabiel of stabiliseerbaar, wat aangeeft dat een verbinding onder de betreffende omstandigheden weinig geneigd is om te reageren of af te breken.

Opmerking: labiliseerbaar is een technisch begrip en wordt vooral in vaktaal gebruikt. In alledaagse taal wordt vaker de aanduiding “unstabiel” of “labiel” gebruikt, maar die termen hebben een bredere betekenis dan de specifieke chemische eigenschap die met labiliseren bedoeld wordt.