Koudbloedige

Koudbloedige is een populaire term uit de biologie die wordt gebruikt om dieren aan te duiden waarvan de lichaamstemperatuur grotendeels afhankelijk is van de omgeving. In het dagelijks taalgebruik verwijst koudbloedigheid meestal naar ectothermie of poikilothermie, in tegenstelling tot warmbloedigheid bij mensen en andere zoogdieren en vogels. De uitdrukking geeft aan dat de fysiologie van deze dieren sterk afhankelijk is van externe warmtebronnen en niet actief warmte genereert om de lichaamstemperatuur constant te houden.

In strikt wetenschappelijke termen worden koudbloedige dieren aangeduid als ectothermen of poikilothermen. Ectothermie verwijst naar afhankelijkheid van externe warmtebronnen voor opwarming; poikilothermie verwijst naar een variabele lichaamstemperatuur die mee fluctuateert met de omgeving. Diergroepen die doorgaans als koudbloedig worden beschouwd, zijn onder meer reptielen, amfibieën, veel vissen en de meerderheid van de geleedpotigen. Mammals en vogels zijn endotherm en worden doorgaans als warmbloedig beschouwd.

De lichaamstemperatuur van koudbloedige dieren fluctueren met het klimaat en de activiteit van het dier. Gedrag speelt een grote rol, bijvoorbeeld zonnen op om op te warmen of schuilen in de schaduw om af te koelen. De metabolische snelheid is sterk afhankelijk van temperatuur, wat invloed heeft op groei, enzymactiviteit en voortplanting. Er bestaan uitzonderingen zoals regionale endothermie bij sommige vissen (bijv. tonijnen) en haaien, waarbij delen van het lichaam warmer kunnen blijven dan de omgeving.

Hoewel koudbloedig een gangbare term is in informele en sommige wetenschappelijke contexten, is het label relatief simplistisch en wordt in de moderne terminologie vaker gesproken van ectothermie of poikilothermie. De term kan ook in niet-wetenschappelijke taal als neerbuigend worden gezien wanneer over mensen gesproken wordt.