koudbloedigheid

Koudbloedigheid is de eigenschap van bepaalde dieren om hun lichaamstemperatuur grotendeels te laten variëren met de omgeving. In de biologie wordt dit ook poikilothermie of ectothermie genoemd. Dieren met koudbloedigheid maken weinig of geen interne warmte aan, waardoor hun metabolisme sterk afhankelijk is van de omgevingstemperatuur en van gedrag.

De groep omvat vooral reptielen, amfibieën, vissen en veel ongewervelde dieren. Vogels en zoogdieren zijn over het algemeen warmbloedig en reguleren hun temperatuur vrij constant, maar sommige koudbloedige soorten kunnen bij bepaalde temperaturen wel actiever zijn dan bij andere.

Koudbloedige dieren regelen hun activiteit en overleving voornamelijk via gedrag en omgeving. Ze verwarmen zichzelf door zonnen of warmte van oppervlakken, en koelen af door schaduw, water of ondertemperatuur. Hun stofwisselingssnelheid en groei variëren met de temperatuur: bij hogere temperaturen is het metabolisme doorgaans sneller, bij lage temperaturen vertraagt het.

Voordelen van koudbloedigheid zijn minder energiebehoefte en minder voedselafhankelijkheid, wat adaptief is in omgevingen met fluctuaties of weinig voedsel. Nadelen zijn een grotere kwetsbaarheid voor extreme temperaturen en beperkte activiteitstijden, vooral in koude klimaten of seizoenen.

De term komt van het Grieks poikilos (gevarieerd) en thermos (warmte); in het Nederlands wordt hij vaak vertaald als koudbloedigheid. Tegenovergestelde term is warmbloedigheid (endothermie), waarbij dieren hun lichaamstemperatuur relatief constant houden.