Irritatie

Irritatie is een begrip dat zowel lichamelijke als psychische reacties kan beschrijven. In de geneeskunde verwijst het meestal naar een directe, niet-allergische reactie van huid of slijmvliezen op irriterende stoffen; in bredere zin kan het ook slaan op een prikkelbare stemming of irritabiliteit.

Lichamelijke irritatie ontstaat door contact met irriterende stoffen zoals agressieve zeep, oplosmiddelen, stof, rook of parfums. De reactie is meestal niet immunologisch van aard, maar direct en lokaal: roodheid, branderigheid, jeuk of een pijnlijke huid; bij ogen kan er tranen, roodheid of een stekende sensatie optreden. Irritatie kan variëren van mild tot ernstig en kan chronisch worden bij herhaalde blootstelling (bijvoorbeeld bij huidwerk ofschoolwerk met veel contact met water en zeep).

Emotionele irritatie beschrijft het gevoel snel geïrriteerd te raken, prikkelbaar te zijn of boosheid te ervaren als reactie op stress, slaaptekort of frustratie. Dit type irritatie kan tijdelijk zijn en vaak afnemen met rust, betere slaap of stressmanagement.

Diagnose en behandeling richten zich op het identificeren en vermijden van de irriterende factoren. Voor de huid heeft men vaak emolliënten en milde reinigers, soms kortdurende lokale corticosteroïden bij ontsteking. Voor ogen en luchtwegen geldt: spoelen of irrigeren, kunstmatige tranen en vermijden van irriterende stoffen. Bij aanhoudende of ernstige klachten is het verstandig een arts te raadplegen; onderscheid tussen irritatie en allergische reacties kan met anamnese en, indien nodig, patiëntspecifieke tests worden gemaakt. Preventie draait om het beperken van blootstelling en het beschermen van huid en ogen.