Fototherapie

Fototherapie is het therapeutisch gebruik van licht om aandoeningen te behandelen. Het omvat zowel het gericht inzetten van zichtbaar en ultraviolette (UV) straling voor medische behandeling als lichttherapie voor stemmings- en slaapproblemen. De term wordt in verschillende medische contexten gebruikt, van neonatologie tot dermatologie en psychiatrie.

In de neonatologie wordt fototherapie toegepast bij verhoogde bilirubinewaardes bij pasgeborenen, vaak aangeduid als fysiologische geelzucht. Blauw licht, meestal circa 460 nanometer, wordt gebruikt om bilirubine af te breken zodat het via lever en darmen uitgescheiden kan worden. De behandeling vindt doorgaans dag en nacht plaats met continue blootstelling, terwijl de ogen beschermd worden.

Dermatologische fototherapie gebruikt UV-straling om huidaandoeningen te behandelen. Bij UVB-narrowband (ongeveer 311-313 nm) wordt het vaak toegepast bij psoriasis, atopische dermatitis en vitiligo. PUVA-behandeling combineert UVA-straling met een fotosensibiliserend middel. Fototherapie kan de celgroei beperken, ontsteking verminderen en pigmentcellen stimuleren, waardoor symptomen verbeteren.

Lichttherapie buiten de huidzorg wordt ingezet bij stemmingsstoornissen en slaapstoornissen. Bright light therapy met circa 10.000 lux gedurende 20 tot 30 minuten per dag kan symptomen van seizoensgebonden depressie verminderen en de circadiane klok stabiliseren.

Veiligheid en toezicht staan centraal. Apparatuur omvat LED-panelen, fluorstroomlampen of UV-lampen; ogen en huid vereisen bescherming en regelmatige controles. Mogelijke bijwerkingen zijn huidprikkelings- of uitdroogingsverschijnselen, ogenletsel bij onbeschermd gebruik en, bij langetermijn UV blootstelling, een verhoogd risico op huidkanker. Sommige medicijnen kunnen fototoxiciteit veroorzaken.

Historisch gezien werd fototherapie in de twintigste eeuw ontwikkeld en sindsdien verder verfijnd, met richtlijnen van medische verenigingen en veiligheidsnormen voor apparaten en behandelprotocollen.