Elicitering

Elicitering is het proces waarbij informatie, reacties of data uit een respondent worden uitgelokt door middel van gerichte prompts, vragen of stimuli. Het doel is om gegevens te verkrijgen die in spontane interacties mogelijk moeilijk waarneembaar zijn of om specifieke taalelementen, gedragingen of kennis systematisch te kunnen meten. Elicitering wordt in verschillende vakgebieden gebruikt, waaronder taalkunde, sociologie, psychologie, marktonderzoek en onderwijsresearch.

Toepassingsgebieden omvatten onder meer het verzamelen van grammaticale gegevens, woordenschat en taalgebruik in taalkundig veldwerk; het verkrijgen van gedrags- of attitudeverklaringen in sociale wetenschappen; en het testen van hypothesen in psychologisch onderzoek. In linguïstiek en veldwerk zijn veelvoorkomende elicitatietechnieken onder meer beeldbeschrijving, voltooiing van zinnen, vertaalopdrachten, verhaalafmaken, rolenspellen en gestructureerde interviews. Bij lexicon- of morfologieonderzoek kan men woordenlijsten, minimal pairs of grammaticale paradigmas gebruiken.

Voordelen van elicitering zijn onder meer gerichte en reproduceerbare data, de mogelijkheid om zeldzame of complexe vormen te verkrijgen en betere controlemogelijkheden voor variabelen. Nadelen betreffen mogelijke vertekening door interview-setting, zorgvuldige afweging van ethische kwesties, taal- en cultuurgebonden bias, en de haalbaarheid in veldsituaties.

Ontwerpkeuzes bij elicitering houden rekening met ethiek, toestemmingsverklaringen, privacy en culturele sensitiviteit, evenals met de vaardigheid van deelnemers om de taken te begrijpen en uit te voeren. Zie ook: elicitation in linguïstisch onderzoek, gestructureerde interviews, en elicited production.