Eliciteren

Eliciteren is een werkwoord in het Nederlands met de kernbetekenis het naar buiten brengen of uitlokken van een reactie, informatie of gedrag bij iemand. Het woord is ontleend aan het Latijnse elicere, ‘naar buiten brengen’, via het Frans en/of het Engels in het Nederlands terechtgekomen. In de moderne taal is eliciteren vooral terug te vinden in formele, academische of professionele contexten.

Toepassingsgebieden en nuances: in wetenschappelijk onderzoek, taalonderzoek (linguïstiek), psychologie, marktonderzoek en gerelateerde disciplines wordt het begrip gebruikt om aan te geven hoe respondenten of proefpersonen tot specifieke informatie of reacties worden gebracht. In linguïstiek kan eliciteren verwijzen naar methoden en opdrachten die taaldata opleveren, bijvoorbeeld interviews, gestuurde prompts of stimuli. In alledaagse taal is eliciteren vaak vervangen door woorden als ontlokken of op te roepen, waarbij eliciteren een formeler, precisiegerichter connotatie heeft.

Vervoeging en gebruik: eliciteren volgt de standaardregels voor werkwoorden op -eren in het Nederlands. Het woord wordt meestal gebruikt in een objectieve, beschrijvende context die gericht is op onderzoeks- of analyseactiviteiten.

Voorbeelden: De onderzoeker probeert via gerichte vragen de deelnemer tot een specifiek antwoord te eliciteren. In linguïstisch veldwerk wordt gesproken over het eliciteren van taaluitingen zoals zinnen of grammaticale constructies. Het gebruik van eliciteren geeft de intentie weer om gericht informatie of reacties uit iemand te krijgen.