Disruptief

Disruptief is een bijvoeglijk naamwoord uit het Nederlands dat verwijst naar ontwikkelingen, producten, bedrijfsmodellen of processen die bestaande markten, industrieën of praktijken op aanzienlijke wijze verstoren of verdringen. Het woord wordt vooral gebruikt in de context van technologie, bedrijfsstrategie en beleidsvorming.

In de literatuur en in de praktijk onderscheidt disruptie zich van reguliere innovaties: disruptieve ontwikkelingen starten vaak bij een minder ambitieuze prestatie-eis en richten zich op een nieuw of onderbediend marktsegment. Ze bieden een andere waardepropositie, vaak goedkoper, eenvoudiger of toegankelijker, en zijn aanvankelijk minder winstgevend dan de gevestigde oplossingen. Naar verloop van tijd verbeteren ze de prestaties en kunnen ze traditionele aanbieders inhalen of vervangen.

Voorbeelden die vaak worden genoemd zijn digitale fotografie die de filmindustrie veranderde, online streaming die de traditionele televisie en videohuur onder druk zette, en platforms voor vervoer en betalingsdiensten die traditionele sectoren op veel onderdelen disrupteren. Disruptieve bewegingen ontstaan doorgaans buiten de kernactiviteiten van de incumbents en kunnen leiden tot grote verschuivingen in regelgeving, concurrentiedruk en arbeidsmarkten.

Kritiek en nuance tonen dat disruptie een vaak gebruikte maar niet altijd passende term is. Niet elke technologische verbetering veroorzaakt daadwerkelijk verstoring, en gevestigde spelers kunnen zich aanpassen of samenwerken met nieuwe spelers. De vraag of een ontwikkeling werkelijk disruptief is, hangt af van sector, tijdshorizon en maatschappelijke impact.

Zie ook: disruptieve innovatie, Clayton Christensen, sustaining innovation, digitalisering.