Costimulerend

Costimulerend is een term uit de immunologie die verwijst naar signalen die nodig zijn naast de specifieke herkenning van een antigeen door de T-celreceptor (TCR) om de volledige activatie van T-cellen te bereiken. Zonder costimulatie kan de T-celrespons beperkt blijven of anergie ontstaan, wat tolerantie ten opzichte van het antigen bevordert.

Het klassieke model van T-celactivatie vereist twee signalen. Signaal 1 is de interactie van de TCR met het antigenencomplex gepresenteerd door MHC-moleculen. Signaal 2 bestaat uit costimulerende signalen die meestal afkomstig zijn van antigen-presenterende cellen (APCs) en de activering versterken. De bekendste route is CD28 op T-cellen die bindt aan CD80 (B7-1) en CD86 (B7-2) op APCs, wat proliferatie, cytokineproductie en overleving bevordert. Tegelijkertijd remt CTLA-4 deze signalen door competitie om B7-moleculen, waardoor de T-celrespons wordt afgebroken.

Naast CD28 bestaan er andere costimulerende routes, met name leden van de TNF-receptor superfamilie zoals CD27, 4-1BB (CD137), OX40 (CD134) en GITR, die aanvullende of contextafhankelijke activatie kunnen stimuleren. Een belangrijke aanvullende modulerende interactie is CD40 op APCs met CD40L (CD154) op T-cellen, wat leidt tot toename van APC-costimulatoren en cytokineproductie.

Klinisch en onderzoeksgericht is costimulatie relevant voor immunotherapie en vaccinologie. Het bevorderen van costimulatie kan het antitumorale immuunsignaal versterken, terwijl blokkades van remmende signalen zoals CTLA-4 en PD-1 dienen om de T-celrespons te verhogen. Costimulerende factoren spelen ook een rol bij vaccinatie en bij auto-immuun- of transplantatiegerelateerde reacties. Samengevat betreft costimulerende signalen de extra boodschappen die nodig zijn voor optimale T-celactivatie en zijn ze cruciaal voor zowel normale immuniteit als therapeutische moduleringsstrategieën.