Capillairbedden

Capillairbedden zijn netwerken van capillairen die arteriolen met venulen verbinden in vrijwel alle weefsels van het lichaam. Ze vormen de belangrijkste plek waar bloed en weefselcellen onderling uitwisselen: zuurstof en voedingsstoffen gaan naar cellen, terwijl kooldioxide en andere afvalstoffen weer in het bloed worden opgenomen. De wanden van capillairen bestaan meestal uit een enkele laag endotheelcellen met een basaalmembraan; in verschillende weefsels kunnen de wanden verschillen in doorlaatbaarheid en structuur.

Capillairen komen in drie hoofdtypen voor: continu, fenestrerend en discontinu (sinusoïde). De structuur bepaalt hoe snel stoffen kunnen uitwisselen. In de meeste weefsels stroomt bloed door een capillairnetwerk dat ontstaat uit de metarteriolen; precapillaire sfincters kunnen de doorstroming reguleren. Door de enorme totale oppervlakte van alle capillairen in het lichaam gaat de bloedstroomsnelheid aanzienlijk omlaag, waardoor tijd is voor gas- en stofuitwisseling.

Uitwisseling gebeurt hoofdzakelijk via diffusie en filtratie. Kleine moleculen diffunderen door de endotheelcellen of door poriën; bij fenestrated capillaries kunnen vensters de overgang vergroten. De beweging van vocht tussen bloed en weefsel wordt mede bepaald door hydrostatische druk en colloïd osmotische druk (Starling-krachten). Overtollig vocht wordt via lymfevaten uit het weefsel verwijderd.

Capillairbedden tonen weefselspecifieke kenmerken. De hersenen hebben een strakke bloed-hersenbarrière met extra beschermende cellen; in lever en milt zijn de capillairen wijd en goed doorlaatbaar (sinusoïden). Veranderingen in capillaire permeabiliteit en microvasculaire doorbloeding spelen een rol bij ziekten zoals diabetes mellitus, inflammatoire aandoeningen en hypertensieve schade, met klachten zoals oogaandoeningen en nierproblemen als gevolg.