Calciumhuishouding

Calciumhuishouding, oftewel calciumhomeostase, is het proces waarbij de extracellulaire calciumconcentratie voortdurend op een stabiel niveau wordt gehouden door interactie tussen bot, nieren en darmen. Het bloedniveau ligt doorgaans tussen 2,1 en 2,6 mmol/L en wordt streng gereguleerd door hormonen en sensoren.

De belangrijkste regelgevers zijn parathyroïdhormoon (PTH), vitamine D (calcitriol) en calcitonine. PTH stijgt bij lage Ca2+-niveaus en verhoogt Ca2+ in het bloed via botresorptie, nierreabsorptie en stimulatie van calcitriolaanse productie. Calcitriol verhoogt de darmabsorptie van Ca2+ en werkt samen met PTH om Ca2+ beschikbaar te maken. Calcitonine verlaagt Ca2+ door remming van osteoclasten, maar heeft een beperkte rol bij volwassenen.

Een kritieke sensor in dit systeem is de calcium-sensorreceptor (CaSR) op de cellen van de bijschildklieren; bij stijgende Ca2+-niveaus remt CaSR de afgifte van PTH. De nieren, botten en darmen voeren de uitvoering uit: bot kan dienen als calciumreservoir, nieren regelen de terugresorptie en uitscheiding, en de darm absorptie hangt af van calcitriol.

Storingen in calciumhuishouding kunnen leiden tot hypocalcemie of hypercalcemie, met uiteenlopende symptomen zoals spierkrampen of verwardheid en, bij langdurige afwijkingen, nierstenen of botproblemen. Diagnostiek omvat meting van serum Ca2+, PTH en vitamine D-status. Behandeling richt zich op de onderliggende oorzaak en kan supplementen, vitamine D- of PTH-gerichte therapieën en aanpassing van dieet en medicatie omvatten, naast preventie door voldoende calcium- en vitamine D-inname en regelmatige lichamelijke activiteit.