Bestuursvorm

Bestuursvorm is de wijze waarop macht in een land is georganiseerd en uitgeoefend, zoals vastgelegd in de grondwet en andere wetten. Het omvat de verdeling van bevoegdheden tussen centrale en regionale overheden, de verhouding tussen regering en parlement, en de positie van het staatshoofd. Een bestuursvorm bepaalt hoe wetten worden gemaakt, hoe uitvoerende macht wordt gevormd en hoe het bestuur verantwoording aflegt aan het publiek.

Belangrijke typen zijn onder meer monarchie en republiek. In een monarchie vervult een erfelijk of langzamerhand onveranderlijk staatshoofd een doorgaans ceremoniële rol, terwijl de regering meestal uit het parlement wordt gevormd. In republieken ligt het staatshoofd vaak bij een gekozen presidente of een anders gekozen persoon, en is de rol van het staatshoofd vaak beperkter of representatiever.

Wat betreft de verhouding tussen regering en parlement onderscheidt men doorgaans drie hoofdtypen: parlementair stelsel, presidentieel stelsel en semi-presidentieel stelsel. In een parlementair stelsel is de regering afhankelijk van het vertrouwen van het parlement; het staatshoofd is meestal ceremoniëler en de minister-president leidt de regering. In een presidentieel stelsel staat de president aan het hoofd van zowel staat als regering en is de wetgevende macht vaak onafhankelijk. Een semi-presidentieel stelsel combineert elementen van beide, met een gekozen president en een apart hoofd van de regering.

Daarnaast kan een land eenheids- of federaal systeem hebben. Eenheidsstaten centraliseren de meeste bevoegdheden bij de centrale overheid, terwijl federale staten bevoegdheden verdeelden tussen deelstaten of regio’s en constitutionele garanties bieden voor die verdeling.