zenuwuiteinde

Zenuwuiteinde is het uiteinde van een sensorisch neuron waar prikkels worden omgezet in elektrische signalen. In het perifere zenuwstelsel komen twee hoofdtypen voor: vrije zenuwuiteinden en ingekapselde zenuwuiteinden. Vrije zenuwuiteinden bestaan uit onbeschermde axonuiteinden en komen voor in huid en slijmvliezen, maar ook in organen. Ze detecteren pijn (nociceptie), temperatuur en jeuk, en kunnen reageren op chemische mediatoren tijdens ontstekingsprocessen.

Ingekapselde zenuwuiteinden zijn omgeven door een bindweefselkapsel of cellulaire structuur en omvatten verschillende receptoren die verschillende soorten tastinformatie leveren. Voorbeelden zijn Meissner-lichaampjes (tactiele sensatie, vooral bij fijne tast in glabere huid zoals vingertoppen en lippen); Pacinian-lichaampjes (diepe druk en vibratie); Merkel-lichaampjes (langzame, fijne tast en textuur); Ruffini-lichaampjes (rek en beweging van de huid). Haarfollikelreceptoren detecteren beweging van haren.

Signaaltransductie: prikkels openen ionkanalen in de zenuwuiteinden, waardoor generatorpotentialen ontstaan; bij drempeloverschrijding ontstaan actiepotentialen die via perifere zenuwen naar het ruggenmerg of de hersenstam gaan en vervolgens naar de sensorische cortex. Verschillende vezeltypen, zoals A-delta (snelle pijn en temperatuur) en C-vezels (langzamere pijn en temperatuur), bepalen de aard van de waargenomen sensatie.

Locatie en belang: zenuwuiteinden bevinden zich in huid en slijmvliezen, maar ook in spieren, gewrichten en organen. Zij vormen de eerste schakel in de somatosensorische waarneming en zijn cruciaal voor pijn-, tast-, temperatuur- en bewegingsgevoel.