zekerheidsstructuren

Zekerheidsstructuren is een concept uit de sociologie en bestuurskunde dat verwijst naar de combinatie van normen, procedures en instituties die zekerheid en voorspelbaarheid in een complex systeem bewerkstelligen. Het gaat om hoe vertrouwen wordt gecreëerd, gehandhaafd en geïnstitutionaliseerd door middel van wettelijke kaders, certificering, audits, informatievoorziening en reputatie. De term benadrukt dat zekerheid niet enkel een feit is, maar ook het resultaat van georganiseerde praktijken.

Toepassingsdomeinen omvatten recht en beleid (rechtszekerheid, publiek toezicht), gezondheidszorg (patiëntveiligheid, kwaliteitszorg), techniek en infrastructuur (veiligheidsstandaarden, incidentrapportage), financiën en verzekeringen (risicomanagement, aansprakelijkheid). In elk van deze terreinen zorgen zekerheidsstructuren voor vermindering van onzekerheid en voor een kader waarbinnen actoren beslissen, handelen en verantwoorden.

Kerncomponenten zijn normen en regelgeving, certificering en accreditatie, toezicht en audits, transparantie van informatie, en aansprakelijkheids- en sanctionatieketens. Een centrale discussie gaat over wat voor betrouwbare zekerheid volstaat en welke actoren de agenda bepalen, evenals de democratische legitimatie van deze structuren. Kritiek richt zich op rigiditeit, performativiteit en mogelijke uitsluiting van minder machtige partijen wanneer zekerheid afhankelijk wordt van technische of bureaucratische processen.

Onderzoek naar zekerheidsstructuren maakt gebruik van beleidsanalyse, risicostudies en discoursanalyse om te begrijpen hoe zekerheid wordt geproduceerd, gerechtvaardigd en in stand gehouden. Voor beleidsmakers en organisaties biedt het concept handvatten om de effectiviteit en inclusiviteit van regels en controles te evalueren. Zie ook governance, risicomanagement, kwaliteitszorg en veiligheid.