waardekompas

Waardekompas is een concept en instrument dat helpt bij besluitvorming en gedrag te sturen op basis van een vastgesteld raamwerk van waarden of ethische principes.

In de Nederlandse context wordt de term vooral gebruikt in het onderwijs, in organisaties en in maatschappelijke projecten waar waarden expliciet worden gemaakt om keuzes te kunnen beoordelen.

Een waardekompas bevat doorgaans een set kernwaarden, een methode om conflicterende waarden met elkaar te wegen, en een beslissingskader of set reflectievragen. Soms wordt het weergegeven als een visuele kaart of als kaartjes met waarden.

In de praktijk identificeert men eerst de relevante waarden voor een situatie, beoordeelt hoe opties aansluiten bij deze waarden, weegt mogelijke tegenstrijdigheden tegen elkaar af en neemt vervolgens een besluit. Na uitvoering volgt vaak reflectie om de toepasbaarheid en reikwijdte van het kompas te verbeteren.

Veel voorkomende waarden zijn bijvoorbeeld respect, rechtvaardigheid, verantwoordelijkheid, transparantie, duurzaamheid en zorg voor anderen. Organisaties kunnen extra waarden toevoegen die passen bij hun missie.

Voordelen zijn meer consistentie bij keuzes, betere afstemming met stakeholders en verantwoording. Nadelen zijn onder meer subjectiviteit in de interpretatie van waarden, mogelijk conflicterende waarden en de noodzaak van regelmatige actualisatie.

Zie ook: ethiek, moraal kompas, waardeneducatie, governance.