voegwoordbetekenis

Voegwoordbetekenis is de betekenis die voegwoorden leveren aan de relatie tussen clausules in zinnen. In de semantiek en syntaxis beschrijven voegwoorden hoe proposities met elkaar verbonden worden en welke soort relatie daaraan ten grondslag ligt: aanvulling, tegenstelling, oorzaak, tijd, voorwaarde, doel of concessie. Door deze betekenissen ontstaat coherentie en structuur in de zin en in de tekst.

Er zijn twee hoofdgroepen: nevenschikkende voegwoorden en onderschikkende voegwoorden. Nevenschikkende voegwoorden zoals en, maar, of, want en dus verbinden hoofdzinnen zonder een afhankelijke clausule te openen en drukken optelling, tegenstelling of oorzaak uit. Onderschikkende voegwoorden zoals dat, omdat, aangezien, als, wanneer, terwijl, zodat en opdat introduceren een bijzin die afhankelijk is van de hoofdzin en specificeren de relatie, bijvoorbeeld oorzaak (omdat het regent), tijd (wanneer het begint), voorwaarde (als ik tijd heb) of doel (zodat ik win).

Qua semantiek kan dezelfde voegwoordvorm verschillende functies aannemen afhankelijk van context. Sommige voegwoorden geven expliciete redelijke of logische relaties, terwijl andere meer discoursmarkeerders zijn die de lezer leiden. In veel talen bestaan soortgelijke categorieën (toevoeging, oorzaak, tijd, doel, concessie), maar de exacte betekenis en gebruik kunnen per taal verschillen.

De studie van voegwoordbetekenis combineert syntaxis, semantiek en pragmatiek en gebruikt corpora en taalanalyse om de variatie in functies vast te leggen.