voegschakel

Een voegschakel, in de Nederlandse grammatica, is een verbindend woord dat zinnen of zinsdelen met elkaar verbindt en zo relaties tussen clausules aangeeft. Het begrip omvat twee hoofdgroepen: nevenschikkende voegwoorden en onderschikkende voegwoorden.

Nevenschikkende voegwoorden verbinden twee hoofdclausen of zinnen van gelijke aard. Voorbeelden zijn en, maar, want, of en dus. Ze geven relaties aan zoals aanvulling, tegenstelling of gevolg, en laten de hoofdzinnen meestal qua woordvolgorde onaangetast.

Onder-schrikkende voegwoorden introduceren bijzinnen en geven de relatie aan zoals oorzaak, tijd, voorwaarde of doel. Voorbeelden zijn omdat, dat, als, wanneer, terwijl, doordat, zodat en tenzij. In bijzinnen staat de werkwoordsvorm vaak aan het einde van de bijzin, en de volgorde in de hoofdzin kan variëren afhankelijk van of de bijzin voorop staat of erachter.

In geschreven Nederlands wordt doorgaans een komma geplaatst wanneer een bijzin voorop staat: bijvoorbeeld Omdat ik moe ben, ga ik naar huis. Staat de hoofdzin voorop, dan volgt de bijzin meestal zonder komma: Ik ga naar huis omdat ik moe ben.

Voegschakel is een algemene term die in grammaticale beschrijvingen wordt gebruikt voor voegwoorden of voegschakelwoorden en kan verwijzen naar zowel nevenschikking als onderschikking.