vloeiklanken

Vloeiklanken, in de fonetiek ook wel liquids genoemd, is een term voor een categorie medeklinkers die tot de sonoranten behoren. Ze worden gekenmerkt door een relatief open luchtstroom en weinig turbulentie tijdens de productie. De groep omvat meestal twee hoofdtypes: de laterale approximanten (zoals /l/) en de rhotics (zoals /r/), die in verschillende talen onderling sterk kunnen variëren in articulatie en klankkleur.

Articulatie en variatie. Een /l/ wordt doorgaans gemaakt door de tong tegen het alveolaire gebied te plaatsen terwijl de lucht langs de zijkanten van de tong ontsnapt. Daardoor ontstaat een kenmerkende lateraliteit. Een /r/ vertoont veel variatie tussen talen en dialecten: het kan worden gerealiseerd als een trill (alveolair of uvulair), als een taps of als een approximant. Liquids zijn meestal stemhebbend, maar de exacte stemkracht en articulatiewijze verschillen per taal en dialect.

Fonologische functies en klankvariatie. Liquids fungeren in veel talen als continuants die in zowel onset- als coda-positie voorkomen. In sommige talen kunnen vloeiklanken een syllabisch karakter aannemen, bijvoorbeeld in de vormen [l̩] of [ɹ̩], waarbij een vloeiklink als kern van een syllabe fungeert. Land- en dialectspecifieke variatie is gebruikelijk: realizaties verschillen niet alleen tussen talen, maar ook tussen regionale varianten van dezelfde taal.

Nederlandse context. In het Nederlands komen de vloeiklanken /l/ en /r/ voor. De /l/ wordt meestal gerealiseerd als een alveolaire laterale approximant; in sommige posities kan het klinken als een donker l ([ɫ]). De /r/ vertoont veel dialectale variatie en kan worden gerealiseerd als een alveolaire trill, een taps of een uvulair rhotic, afhankelijk van het dialect. Liquids spelen een belangrijke rol in klankcontrast en rijm in talloze woordparen.