verteringsenzymen

Verteringsenzymen zijn enzymen die een centrale rol spelen in de spijsvertering. Ze versnellen de afbraak van voedingsstoffen in kleinere, opneembare moleculen zoals suikers, aminozuren, vetzuren en glycerol. Deze enzymen worden in verschillende delen van het maagdarmstelsel geproduceerd en geactiveerd en opereren onder uiteenlopende pH-omstandigheden.

Belangrijke groepen verteringsenzymen zijn proteasen (bijv. pepsine in de maag en trypsine en chymotrypsine in de dunne darm), amylasen (salivaire en pancreatische amylase), lipasen (gastrische lipase en pancreatische lipase) en nucleasen. Daarnaast zijn er brush-border enzymen zoals lactase, sucrase en maltase die aan het oppervlak van darmepitheelcellen plaatsvinden; zij zorgen voor finale afbraak tot monosachariden, aminozuren en nucleotide-derivaten.

Locaties en activatie: pepsine wordt gevormd uit pepsinogeen in de zure omgeving van de maag. Pancreatische proteasen en lipasen komen in werking in de dunne darm; vele proteasen worden geactiveerd door trypsine, dat wordt gevormd uit trypsinogeen door enteropeptidase. Lipase vereist co-factor colipase en de emulgerende werking van galzouten.

Functie en omstandigheden: verteringsenzymen zorgen voor de afbraak van koolhydraten, eiwitten en vetten, zodat absorptie in de dunne darm mogelijk is. De activiteit hangt af van pH en temperatuur; sommige enzymen werken optimaal in zuur milieu in de maag, anderen in neutraal tot licht alkaline milieu in de dunne darm.

Klinisch belang: bij insufficiëntie van exocriene pancreas of bij lactasedeficiëntie kunnen vertering en absorptie verminderd zijn. In klinische situaties kan enzymvervangende therapie worden toegepast, bijvoorbeeld pancreatische enzymen preparaten bij aandoeningen zoals cystische fibrose of pancreatitis.