verkrimpen

Verkrimpen is een Nederlands werkwoord dat betekent dat iets kleiner wordt in lengte, breedte of volume. Het kan zowel passief plaatsvinden door externe factoren zoals vocht of temperatuur, als actief door veranderingen in de structuur van het materiaal. Het woord wordt in diverse vakgebieden gebruikt, waaronder textiel, houtbewerking, bouwmaterialen en engineering.

In textiel treedt verkrimpen op wanneer stoffen worden gewassen, gedroogd of verwarmd. Verschillende materialen reageren verschillend: katoen en wol hebben doorgaans een grotere neiging tot krimpen dan synthetische vezels. Krimp kan leiden tot veranderingen in pasvorm en afmetingen van kleding, gordijnen of tapijten, en fabrikanten houden hier rekening met ontwerp en instructies voor onderhoud.

In hout en bouwmaterialen is verkrimpen vaak het gevolg van vochtverlies of -toename. Hout krimpt bij droogte en zwelt bij hogere vochtgeladenheid. De krimp is anisotroop, wat betekent dat het in verschillende richtingen (lengte, breedte, dikte) uiteenloopt en kan leiden tot scheuren of kromtrekking als vocht of spanning ongelijk verdeeld is.

Bij metalen en kunststofproducten treedt krimp op door temperatuursveranderingen en de daarop gevolgde uitzetting of krimp tijdens afkoeling. Ook tijdens productieprocessen kan de afkoeling leiden tot spanningen en afnames in afmetingen, waardoor precisieonderdelen nauwkeurige toleranties vereisen.

Beheersing en voorkomen van verkrimping gebeurt door controle van vocht- en temperatuursomstandigheden, selectie van materialen met lage krimp, ontwerp met speelruimtes en toleranties, en, waar mogelijk, voorbehandeling zoals voorverkleining bij textiel en houtconditionering.