urinewegobstructie

Urinewegobstructie is een blokkade die de afvoer van urine langs het urinewegsysteem belemmert, waardoor urine mogelijk niet goed kan doorstromen. De obstructie kan acuut of chronisch zijn en kan voorkomen in zowel de bovenste urinewegen (nierbekken en urineleider) als de onderste urinewegen (urineblaas en plasbuis). Door de blokkade hoopt urine zich proximaal op, wat drukopbouw, hydronefrose en soms snelle achteruitgang van de nierfunctie kan veroorzaken.

Oorzaken zijn onder te verdelen in lagere en hogere obstructies. Lager gelegen obtructies omvatten bijvoorbeeld een vergrote prostaat bij mannen (benigne prostaathyperplasie), urethrale strikturen, afsluiting door afwijkingen van de blaasuitgang of blaasobstructie ten gevolge van neurologische aandoeningen. Hoger gelegen obstructies omvatten onder meer ureteropelieke obstructie (UPJ), ureterale stenen, tumoren of extrinsieke compressie (bijvoorbeeld door zwangerschapsgerelateerde verandering of retroperitoneale fibrose). Bij kinderen komen vaak congenitale oorzaken zoals posterior urethral valves voor.

Symptomen variëren met de locatie en het tempo van de obstructie. Mogelijke klachten zijn een zwakke urinestroom, moeite met starten van plassen, vaak moeten plassen of juist retention, pijn in de onderbuik of flank, en bij complicaties koorts bij infectie. Acute obstructie vereist vaak spoedbehandeling, zeker als er tekenen van infectie of snelle nierfunctieachteruitgang zijn.

Diagnose berust op anamnese, lichamelijk onderzoek en beeldvorming. Ultrageluid van de nieren en blaas is doorgaans eerste keus, gevolgd door CT urographie of MRI voor detail. Bloedonderzoek (nierfunctie) en urinaire analyse helpen bij complicaties; cystoscopie en urodynamica kunnen nodig zijn voor lagere obstructies.

Behandeling richt zich op decompressie en het aanpakken van de oorzaak. Acute obstructie vereist vaak onmiddellijkeurinaire drainage met katheterisatie of een nefrostomie/ureterstent. Definitieve behandeling is afhankelijk van de oorzaak: TURP of andere behandelingen voor BPH, dilatatie of reconstructie van strikturen, stenenverwijdering met endourologie of lithotripsie, en operatieve verwijdering of bestrijding van tumoren. Langdurige follow-up is nodig om nierfunctie en eventuele recidieven te controleren.