uiteenzettende

Uiteenzettende is een term die gebruikt wordt voor stijl of type teksten die expliciet uitlegt, verduidelijkt en in logische volgorde presenteert wat bekend is of onderzocht moet worden. Het is zowel een bijvoeglijk naamwoord als een deelwoord van het werkwoord uitteenzetten, meestal geschreven als uiteenzetten in de onvoltooid verleden tijd, met het participium in de tegenwoordige tijd als uiteenzettende. Een uiteenzetting is daarmee een expositionele vorm, waarbij feiten, oorzaken, verklaringen en relaties stap voor stap worden toegelicht.

De betekenis is afgeleid van het werkwoord uitteenzetten, wat letterlijk “uit de doeken doen” of “uitlijnen in detail” betekent. De vorm uiteenzettende kan verwijzen naar de schrijver, spreker of een passage die op systematische wijze informatie presenteert. De zelfstandig naamwoordvorm uiteenzetting verwijst naar de gemaakte uitleg of de tekst zelf.

In gebruik komt uiteenzettende taal veel voor in academische teksten, onderzoeksrapporten, leerboeken en nieuws- of mediadossiers waar feitelijke informatie en redelijke onderbouwing centraal staan. Kenmerken zijn een duidelijke structuur, definities, oorzaken en gevolgrelaties, voorbeelden en steekhoudende bewijzen. Het doel is informeren en verklaren, niet vertellen als verhaal en niet overtuigen zoals bij een betogende tekst.

Zie ook: uiteenzetting, uiteenzetten, uitleggende tekst. Het begrip heeft verwante termen zoals descriptieve en betogende schrijfstijlen, maar onderscheidt zich door de nadruk op systematische uitleg en objectieve presentatie van feiten.