turkoois

Turkoois is een gehydrateerde koperen aluminiumfosfaatmineraal met de chemische formule CuAl6(PO4)4(OH)8·4H2O. Het verschijnt meestal in tinten blauw tot groen en heeft een wasachtige tot glasachtige glans. De hardheid op de Mohs-schaal ligt rond 5 tot 6, en het mineraal is relatief bros en poreus, waardoor het gevoelig is voor vlekken en vocht.

Turkoois vormt zich meestal als secundair mineraal in drogere klimaten waar fosfaatrijke oplossingen door aluminiumhoudende gesteenten sijpelen in de aanwezigheid van koper. Het komt voor in knobbels of vlekken in sedimentaire gesteenten, vaak in of nabij silicatische vulkanische formaties. Belangrijke producenten zijn onder meer Iran, de zuidelijkwestelijke Verenigde Staten (waaronder Arizona en Nevada), China en delen van Midden- en Zuid-Amerika.

Het mineraal wordt al duizenden jaren als edelsteen gebruikt en is geliefd vanwege zijn kenmerkende helderblauw tot groenachtige kleur. Turkoois wordt meestal gezaagd als cabochon (zonder facet) en in sieraden gebruikt. Onbehandelde turkoois kan poreus zijn en kleur en stabiliteit veranderen door blootstelling aan oliën, hitte en vocht. Om de duurzaamheid te vergroten, worden veel stenen gestabiliseerd met hars of polymeren; ongeteerde exemplaren blijven echter in prijs en waarde variëren.

De naam turkoois heeft betrekking op de kleur en het mineraal zelf. De term in het Nederlands is afgeleid van het Franse turquoise, dat op zijn beurt teruggaat op Turkse termen voor “Turkse steen” via handelsroutes. Turkoois blijft een van de meest herkenbare en gewaardeerde edelstenen in de sieradenwereld.