transportblaasjes

Transportblaasjes zijn kleine membraan-omslote blaasjes die moleculen zoals eiwitten, lipiden en ionen tussen verschillende compartimenten van de cel vervoeren, en soms naar het plasmamembraan of buiten de cel afgeven. Ze zorgen voor gerichte distributie en uitvoering van de celorganisatie en signaaltransductie.

Deze blaasjes ontstaan door uitknoping van een donor-membraan en krijgen specifieke receptoren en kopten, waarmee cargo wordt geselecteerd. De belangrijkste coat-aggregaties zijn COPII (ER naar Golgi), COPI (retrograde van Golgi naar ER en intra-Golgi-transport) en clathrine (van het plasmamembraan naar endosomen en van Golgi naar eindbestemmingen). Coatproteïnen helpen bij budding en vorming; na uitknoping wordt de coat verwijderd en kunnen de blaasjes met motoren langs het cytoskelet bewegen naar hun doel, waar tetheringfactoren en fusie-SNAREs zorgen voor fusie met de juiste membraan.

Belangrijke trajecten omvatten de anterograde route van het ER naar de Golgi via COPII, retrograde transport via COPI, clathrine-gecoate blaasjes bij endocytose en route naar endosomen of lysosomen, en secretie via vesicles die inhoud naar het plasmamembraan afleveren of vrijgeven in de extracellulaire ruimte. Targeting vereist aanvullende herkenning door Rab-eiwitten en bijbehorende tethering- en fusie-machinerie, waarmee cargo correct wordt toegewezen en gedraagt zich gereguleerd.

Storingen in transportblaasjes kunnen leiden tot defecten in secretoireroutes en recirculatieprocessen, en worden in verband gebracht met verschillende aandoeningen die het zenuwstelsel en de secretie van betrokken weefsels raken. Transportblaasjes vormen daarmee een fundamenteel onderdeel van cellulaire logistiek en homeostase.