stersystemen

Een sterrensysteem is een gravitair gebonden verzameling van twee of meer sterren die samen een gemeenschappelijke beweging door de ruimte maken. De eenvoudigste vorm is een binair systeem, waarbij twee sterren om hun gemeenschappelijke zwaartepunt draaien. Meervoudige systemen met drie of meer sterren bestaan vaak uit een hiërarchische opzet waarin een binair paar een derde ster in een bredere baan heeft.

Er bestaan verschillende typen en manieren om sterrensystemen te observeren. Visueel binairen zijn met een telescoop als twee afzonderlijke sterren waarneembaar; spectroscopische binaires worden vastgesteld door periodieke verschuivingen in hun spectra, veroorzaakt door de Doppler-effecten van de bewegende sterren; eclipsing binaires vertonen helderheidsvariaties wanneer de sterren elkaar tijdelijk verduisteren. Drie- of meervoudige systemen kunnen hiërarchisch zijn: twee sterren vormen een binair en draaien samen met een derde ster in een bredere orbit.

Oorsprong en dynamiek: sterrensystemen ontstaan uit dezelfde moleculaire wolk en ontstaan uit samenwerking van gravitatie en drama van de stervorming. De stabiliteit en het gedrag van de banen hangen af van de massa’s, afstanden en onderlinge interacties. De aanwezigheid van meerdere sterren beïnvloedt de evolutie van eventuele planeten en kan hun vormen en banen beïnvloeden.

Voorkomen en voorbeelden: een aanzienlijk deel van de sterren in de Melkweg behoort tot meervoudige systemen; de exacte fractie varieert met type ster en detectie. Voorbeelden zijn Alpha Centauri (een drievoudig systeem met Proxima Centauri als derde ster) en Sirius; ook vele exoplaneten blijken in sterrensystemen te voorkomen, zowel in circumbinaire banen als rondom één van de sterren (bijv. Kepler-16b en de planeten in Kepler-47).

Planetengemeenschap: exoplaneten in sterrensystemen illustreren hoe planetvorming kan plaatsvinden onder complexe gravitatorische omstandigheden en leveren belangrijke tests voor modellen van stervorming en dynamiek.