steekproefonderzoek

Steekproefonderzoek is een onderzoeksproces waarbij uit een populatie een representatieve steekproef wordt getrokken om kenmerken of meningen te schatten. Het doel is om met een aanvaardbare foutmarge en een betrouwbaarheidsniveau conclusies te kunnen generaliseren naar de gehele populatie. Het ontwerp begint met het definiëren van de populatie, het kiezen van een steekproefmethode en het bepalen van de steekproefomvang.

Er bestaan probabilistische (toevallige) steekproeven, zoals eenvoudige toevalsteekproef, systematische steekproef, stratificatie en clustersteekproef, waarmee elke eenheid een bekende kans heeft om geselecteerd te worden. Niet-probabilistische steekproeven zoals convenience-, quota- of sneeuwbalsteekproef worden vaak gebruikt wanneer probabilistische selectie onmogelijk of onpraktisch is. Het kiezen van de juiste methode is cruciaal voor representativiteit.

Belangrijke begrippen zijn representativiteit, steekproeffout, bias en nonresponse. Bij de uitvoering is een goede vragenlijst, heldere definities en correcte dataregistratie essentieel. De steekproefomvang wordt vaak berekend op basis van gewenste precisie en variantie; daarna kunnen gegevens gewogen worden om verschillen in respons te corrigeren.

Voordelen van steekproefonderzoek zijn efficiëntie, minder kosten en sneller beschikbare resultaten, met de mogelijkheid tot generalisatie bij een zorgvuldig ontworpen steekproef. Nadelen zijn onder meer steekproeffouten, bias door nonresponse en beperkingen bij extreem heterogene populaties. Toepassingsgebieden omvatten marktonderzoek, opiniepeiling, gezondheidszorg en sociale wetenschappen.