slikbewegingen

Slikbewegingen verwijzen naar de gecoördineerde bewegingen van mond, keel en slokdarm die voedsel en vloeistoffen van de mond naar de maag brengen, terwijl tegelijkertijd de luchtweg wordt beschermd. Het proces is essentieel voor voeding en hydratatie en vereist een fijne integratie tussen motorische functies, ademhaling en sensorische informatie.

Het verloop duurt doorgaans uit drie fasen. De orale fase is grotendeels vrijwillig en omvat lipsluiting, kauwen en de bolusvorming door de tong. De faryngeale fase is een snelle, onvrijwillige reflex waarbij de zacht gehemelte omhoog gaat, de epiglottis sluit de luchtweg af en de pharynx trekt samen, zodat de bolus in de slokdarm wordt geduwd. De slokdarmfase wordt gekenmerkt door peristaltische spiercontracties die de bolus naar de maag voortbewegen.

Anatomie en innervatie spelen een cruciale rol. Belangrijke spieren komen uit de tong, het zachte gehemelte, de pharynx en de slokdarmwand, waaronder de pharyngeale constrictoren en de cricopharyngeus. Zenuwvoorziening vindt plaats via craniale zenuwen IX (glossopharyngeus), X (nervus vagus) en XII (hypoglossus), die de motorische en sensorische aspecten van het slikken controleren.

Variatie en klinische relevantie. Slikproblemen (dysfagie) komen vaak voor bij beroerte, neurodegeneratieve aandoeningen, hoofdhalskanker en na operaties in het hoofd-halsgebied. Ouderen kunnen sprake zijn van veranderde slikveer en verhoogd risico op aspiratie.

Beoordeling en behandeling omvatten videofluoroscopische slikstudies (VFSS) en FEES (fibreendoscopische evaluatie van slikken) voor diagnose, gevolgd door sliktherapie, dieetmaatregelen en compensatiestrategieën om veiligheid en voeding te verbeteren.