slaaplatenties

Slaaplatenties verwijst naar de tijd die verstrijkt tussen het moment dat iemand naar bed gaat of probeert te slapen en het moment waarop men daadwerkelijk in slaap valt. Het is een veelgebruikte parameter in slaaponderzoek en kan worden gemeten met slaapdagboeken, actimografie of polysomnografie.

Bij gezonde volwassenen ligt de gemiddelde slaaplatentie meestal tussen de 5 en 20 minuten, met wat individuele variatie. Een slaaplatentie van meer dan 30 minuten op meerdere nachten wordt vaak gezien als een teken van mogelijke insomnie of slaapproblemen. Een zeer korte slaaplatentie (bijvoorbeeld binnen 5 minuten) komt ook voor en kan wijzen op snelle inslapen of oververmoeidheid, maar hoeft niet altijd zorgelijk te zijn.

Meetmethoden zijn onder meer: slaapdagboeken waarin de tijd van naar bed gaan en de slaapstart worden vastgelegd; actigraphie die via een polsmonitor bewegingen gebruikt om slaap- en waakpatronen af te leiden; en polysomnografie, een medisch onderzoek in een laboratorium dat hersengolfactiviteit, oogbewegingen en andere parameters registreert.

Factoren die slaaplatentie beïnvloeden zijn onder andere cafeïne, nicotine en alcoholgebruik, onregelmatige bedtijden, stress en angst, depressie, pijn of medische aandoeningen, belemmerende slaapomgeving (geluid, licht, temperatuur) en bepaalde medicijnen. Veranderingen in slaaplatentie kunnen voorkomen bij circadiane ritme stoornissen, slaapapneu en andere slaapstoornissen.

Behandeling richt zich vaak op slaaphygiëne, leefstijlaanpassingen en, bij aanhoudende klachten, cognitieve gedragstherapie voor insomnia (CBT-I) of medische evaluatie om onderliggende oorzaken aan te pakken.