reservaat

Een reservaat is een gebied dat is aangewezen en ingesteld voor de bescherming van natuur, biodiversiteit en ecologische processen. De term wordt vooral in het Nederlands gebruikt voor natuurreservaten, maar komt ook in andere taalgebieden voor als reserve of nature reserve. Reservaten kunnen zowel openbaar als privébezit zijn, maar hun belangrijkste doel is het behoud van waardevolle ecosystemen en soorten.

Doel en functies zijn onder meer het handhaven van habitats en leefgebieden, bescherming van zeldzame of bedreigde soorten, het behoud van natuurlijke processen zoals waterhuishouding en bestuiving, en de levering van ecosysteemdiensten zoals koolstofopslag en waterkwaliteit. Daarnaast dienen reservaten vaak als locaties voor wetenschappelijk onderzoek, onderwijs en interpretatieve recreatie. Sommige reservaten richten zich op specifieke landschapselementen zoals wetlands, duinen of bossen.

Toezicht en beheer worden meestal geregeld door overheden of samenwerkende organisaties. Beheerplannen bepalen toegestane en verboden activiteiten, restauratieprojecten, jacht- en visregels, en infrastructuur. Veel reservaten maken deel uit van nationale beschermingssystemen en kunnen ook opnemen in Europese netwerken zoals Natura 2000, waarmee behoud van soorten en habitats wordt bevorderd.

Toegang en gebruik variëren: sommige reservaten zijn vrij toegankelijk langs paden met informatieve- en educatieve voorzieningen, terwijl andere gebieden beperkt of helemaal afgesloten zijn om kwetsbare habitats te beschermen. Reservaten vormen zo een balans tussen bescherming van natuur en de mogelijkheid om te leren, te onderzoeken en van de natuur te genieten.

Overkoepelend kan reservaat ook verwijzen naar een algemeen gebied dat is gereserveerd voor een bepaald doel, en de term wordt in verschillende talen gebruikt voor beschermde of gereserveerde gebieden.