reproductiedruk

Reproductiedruk is de mate waarin organismen zich voortplanten binnen een populatie en is een belangrijke factor in populatiedynamiek. Het beschrijft de prikkel om voort te planten en varieert met omgevingscondities, demografie en ecologische interacties. In modellen wordt het vaak gekoppeld aan factoren die de netto voortplanting beïnvloeden, zoals voedselbeschikbaarheid en partnerkansen.

Factoren die reproductiedruk beïnvloeden zijn onder meer voedsel en nestplaatsen, seizoen en klimaat, leeftijdsstructuur en populatiedichtheid, predatie en ziekte, en mating systems met seksuele selectie. Ook genetische structuur, ouderlijke investering en sterfte onder jonge individuen spelen een rol. Menselijke activiteiten zoals habitatverlies, landbouw en klimaatverandering kunnen de voortplantingsdruk versterken of verlagen.

Een hoge reproductiedruk kan leiden tot snelle populatiegroei maar ook tot uitputting van hulpbronnen en meer concurrentie. Bij pesten of invasieve soorten kan sterke druk leiden tot uitbraken; bij bedreigde soorten kan beperkte voortplanting leiden tot krimp. Evolutionaire aanpassingen kunnen bestaan uit wijzigingen in timing of fecunditeit.

Beoordeling van reproductiedruk gebeurt via geboortecijfers, legsel- of vruchtbaarheidsmetingen, en indicatoren als R0 of intrinsieke groeirate r. Modellen gebruiken vaak logistieke of soortgelijke groeiregels en kunnen Allee-effecten omvatten, die de relatie tussen dichtheid en voortplanting beschrijven.

Toepassingen richten zich op beheer en onderzoek: habitatbeheer, bestrijding van predatie of ziekte, en maatregelen tegen uitbraken bij plagen en invasieve soorten, bijvoorbeeld door voortplanting te beperken of populatiegroei te managen.