leeftijdsstructuur

Leeftijdsstructuur is de verdeling van een bevolking over leeftijd en geslacht. Het geeft aan welk aandeel mensen in verschillende leeftijdsgroepen aanwezig is en wordt vaak gepresenteerd in een bevolkingspiramide, waarbij mannen en vrouwen naast elkaar worden weergegeven.

De leeftijdsstructuur wordt gemeten met gegevens over leeftijdsopbouw, meestal in groepen zoals 0-14, 15-64 en 65+. Grootschalige tellingen zoals volkstellingen, bevolkingsregisters en demografische enquêtes leveren de benodigde data. De structuur kan ook per regio of subpopulatie worden uitgewerkt.

Belangrijke factoren die de leeftijdsstructuur bepalen zijn geboortecijfer, sterfte, migratie en levensverwachting. Veranderingen in deze factoren door de demografische transitie leiden tot vergrijzing of een relatief jonge bevolking. Beleidscontext en economische omstandigheden kunnen eveneens de opname van migranten beïnvloeden, wat de verdeling over leeftijd beïnvloedt.

Globaal onderscheidt men drie typen leeftijdsstructuren: expansief (brede basis door hoog geboortecijfer en veel jongeren), constrictief (smalle basis en hoger aandeel ouderen, lagere geboortecijfer) en stationair (evenwichtige verdeling met geringe groei). Deze patronen hebben verschillende implicaties voor onderwijs, gezondheidszorg, arbeid en sociale voorzieningen.

Toepassingen en beleid: leeftijdsstructuur ondersteunt planning voor scholen, zorgvoorzieningen en pensioenen, en beïnvloedt arbeidsmarkt en economische groei. Het begrip vereist betrouwbare data en transparante definities, aangezien migratie, vergrijzing en regionale verschillen grote impact hebben.

Data en beperkingen: gegevens komen uit volkstellingen, administratieve bronnen en enquêtes. Beperkingen zijn onder meer tijdvertraging, inconsistenties in leeftijdsregistratie, leeftijdsheaping en onderrapportage, vooral in minder ontwikkelde regio’s.