radiatiebelasting

Radiatiebelasting is de totale blootstelling aan ioniserende straling die een persoon in een bepaalde periode ondergaat, over alle bronnen samen. Het omvat natuurlijke achtergrondstraling, medische procedures, beroepsmatige blootstelling en eventuele incidentele stralingsbronnen. De belasting wordt vaak uitgedrukt als de effectieve dosis, gemeten in millisieverts (mSv); de absorberende dosis (Gray) en de doserate zijn relevante concepten.

De belangrijkste bronnen zijn natuurlijke achtergrondstraling (kosmisch, radon), medische straling (röntgen, CT, nucleaire geneeskunde) en beroepsmatige blootstelling in onder meer de gezondheidszorg en industrie. Ook accidentele stralingsincidenten kunnen bijdragen. Internationale richtlijnen stellen limieten en stimuleren dat straling zoveel mogelijk wordt voorkomen of verminderd (ALARA-principe).

Ziekte- en gezondheidsrisico’s: op lage doses is het risico op kanker en erfelijke schade proportioneel toeneemt met de cumulatieve effectieve dosis; deterministische effecten treden pas op bij hoge dosis en gaan gepaard met acute gezondheidsklachten. De effectieve dosis geeft een ruwe risicograad voor de hele persoon weer.

Regulering en normen: de ICRP en nationale regelgevers bepalen grenswaarden. Typische grenzen voor beroepsmatige blootstelling zijn gemiddeld maximaal 20 mSv per jaar over vijf jaar, met een maximum van 50 mSv in één jaar; publieke blootstelling blijft meestal beperkt tot circa 1 mSv per jaar. Voor zwangere werknemers zijn aanvullende beperkingen toegepast.

Vermindering en monitoring: bestraling wordt geminimaliseerd door verantwoorde justificatie van procedures, shielding en dosimetrie. Persoonlijke dosimeters houden de blootstelling bij en radonbestrijding kan buitensporige achtergrondbelasting verminderen.