preemptieve

Preemptieve is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands, afgeleid van het Engelse preemptive. Het verwijst naar acties, maatregelen of systemen die vooraf ingrijpen om een mogelijke dreiging of schade te voorkomen. De vorm preemptieve wordt gebruikt voor de-woorden en vaak als attributief bijvoeglijk naamwoord, bijvoorbeeld in “preemptieve maatregelen” of “preemptieve aanval”.

Toepassingsgebieden

In de informatica en techniek is sprake van preemptieve multitasking, een besturingssysteemprincipe waarbij de scheduler de actieve taak kan onderbreken om een hogere prioriteit taak uit te voeren. Dit bevordert responsiviteit en real-time gedrag. In beleid en defensie kan men spreken van preemptieve maatregelen of een preemptieve aanval, waarbij acties worden ondernomen om een dreiging te neutraliseren voordat deze zich volledig manifesteert. In internationaal beleid wordt het begrip vaak gerelateerd aan voorverkenning en zelfverdediging, en blijft het onderwerp van debat over proportionaliteit en legaliteit.

Verschil met preventief

Preemptief verwijst doorgaans naar handelen op basis van een waargenomen of imminent dreiging, vaak met het doel om sneller te reageren dan anderen of sneller dan de dreiging zich voltrekt. Preventief handelen is breder en omvat maatregelen om toekomstige problemen te voorkomen zonder noodzakelijk een duidelijke onmiddellijke dreiging.

Varianten en geschiedenis

De term verschijnt in verschillende vakgebieden en kan varianten kennen zoals preëmptief of preemptief, afhankelijk van spelling en traditie. Het concept heeft wortels in het Engels preemptive en is via het Nederlandse taalgebied ingeburgerd in zowel technisch als politiek-juridisch jargon.