plaatjesantistoffen

Plaatjesantistoffen zijn immunoglobulinen die gericht zijn tegen oppervlakteantigenen op bloedplaatjes. Deze antistoffen kunnen auto-immuun van aard zijn (tegen eigen plaatjes) of allo-immunologisch ontstaan na blootstelling aan vreemde plaatjes, bijvoorbeeld tijdens zwangerschap of bloedtransfusie.

Allo-anti-plaatjesantistoffen ontstaan vaak bij de moeder wanneer een fetus plaatjesantigenen erft van de vader. De moeder kan antistoffen produceren die via de placenta de fetus bereiken en daar de plaatjes verwijderen. In volwassen personen kunnen vergelijkbare antistoffen ontstaan na transfusies of in het kader van auto-immuun thrombocytopenie.

Werkingsmechanisme: antistoffen binden aan platelets en markeren ze voor afbraak door fagocytose in de milt; sommige antistoffen kunnen ook complement-activatie veroorzaken. Het gevolg is thrombocytopenie en een verhoogd risico op bloedingsverschijnselen.

Klinische betekenis: plaatgeberantistoffen spelen een rol bij neonatal allo-immune thrombocytopenia (NAIT), posttransfusie purpura (PTP) en auto-immune thrombocytopenie (ITP). Ze kunnen ook leiden tot transfusie-refractorieplaatjes, waarbij gedoneerde plaatjes minder effectief zijn door antilichaamgerichtheid.

Detectie: laboratoriumtests zoals MAIPA (monoclonal antibody-specific immobilization of platelet antigen), flowcytometrie en ELISA kunnen aanwezigheid van antiplaatjesantistoffen aantonen. Er is onderscheid tussen directe en indirecte assays; bij NAIT wordt moederlijk serum vaak getest op antistoffen tegen fetal plaatjes.

Behandeling en diagnostiek: afhankelijk van de aandoening. NAIT kan behandeling met IVIG aan moeder of prenatale/neonatale therapie vereisen; ITP wordt meestal behandeld met kortwerkende corticosteroïden, IVIG of rituximab, met splenectomie als laatste optie bij refractaire gevallen. Bij transfusieresistentie worden vaak HLA- of HPA-gematchte plaatjes toegediend.