pigmentstructuur

Pigmentstructuur verwijst naar de structuur van pigmenten die kleur veroorzaken, op moleculair niveau en in de ruimtelijke organisatie van pigmenten in cellen, weefsels en materialen. Het veld beslaat de chemische samenstelling, fotofysische eigenschappen en de wijze waarop pigmenten voorkomen en georganiseerd zijn in organismen, kunststoffen en verven.

Op moleculair niveau bepalen chromoforen en de conjugatie van moleculaire ringen welke golflengten van licht worden geabsorbeerd en welke kleur zichtbaar is. Voorbeelden zijn chlorophyll en carotenoïden in planten, en melanine in dieren. De exacte structuur—zoals de porfyrine-ring met een centraal metaal in chlorophyll—beïnvloedt toon en verzadiging van de kleur.

Op supramoleculair niveau vinden pigmenten organisatie plaats in granules en organellen. In dieren ligt pigment vaak in melanocyten en melanosomen die naar huid of haar worden getransporteerd. In planten zitten pigmenten in fotosystemen binnen thylakoïde membranen; deze moleculen werken samen bij lichtopvang en energietransfer. De ruimtelijke orde draagt bij aan de waargenomen kleur en kan veranderen door aggregatie of interacties met bindmiddelen.

Onderzoek gebruikt technieken zoals UV-Vis-spectroscopie, microscopie en röntgenanalyse. In de biologie helpt pigmentstructuur bij begrip van variatie, camouflage en UV-bescherming; in industrie bepaalt het kleur en duurzaamheid van verven en kunststoffen; in kunst en restauratie is kennis van pigmentstructuur essentieel voor juiste interpretatie van historische kleuren.