pHindicatoren

pHindicatoren zijn chemische stoffen die van kleur veranderen bij verschillende zuurgraad, zodat de pH van een oplossing visueel kan worden afgelezen. Ze bestaan meestal uit zwakke zuren of basen die in twee of meer geconjugeerde vormen voorkomen; de verhouding tussen deze vormen hangt af van de pH en veroorzaakt een duidelijke kleurovergang.

In laboratoriumpraktijken worden indicatoren vooral gebruikt tijdens titraties en voor snelle pH-inschattingen. Bij een titratie geeft de kleurverandering het eindpunt aan; soms wordt de pH direct gemeten met een meter in plaats van een indicator. De keuze van indicator is afhankelijk van het gewenste bereik en de nauwkeurigheid. Voor brede toepassingen wordt vaak een universele indicator gebruikt, die meerdere kleurtjes laat zien over een groot pH-gebied.

Enkele veelgebruikte indicatoren zijn methylorange, fenolftaleïne en bromthymolblauw, elk met karakteristieke overgangsbereiken. Methylorange verandert van rood naar geel bij ongeveer pH 3,1 tot 4,4. Fenolftaleïne is kleurloos onder pH circa 8,2 en wordt roze tot feller bij hogere pH-waarden tot circa 10. Bromthymolblauw loopt van geel bij zure tot neutrale oplossingen tot blauw bij basische oplossingen, met een overgang tussen ongeveer pH 6,0 en 7,6. Een universele indicator geeft voor elk pH-gebied een passende kleur.

Beperkingen zijn onder meer subjectieve kleuropname en beïnvloeding door concentratie, oplosmiddel of temperatuur. Indicatoren geven een schatting van de pH en zijn doorgaans minder nauwkeurig dan elektronische pH-meters. Vaak worden meerdere indicatoren tegelijk gebruikt of gekozen op basis van het eindpunt van het experiment. Indicatoren vinden brede toepassing in onderwijs, laboratoria en de voedingsindustrie om de zuurgraad te controleren.