overdrevenheid

Overdrevenheid is de eigenschap of neiging om zaken zodanig te presenteren of te ervaren dat ze groter, belangwekkender of extremer lijken dan in werkelijkheid het geval is. Het begrip verwijst zowel naar taal- en communicatiestijlen als naar gedrag en beeldvorming. De term is afgeleid van het werkwoord overdrijven en het achtervoegsel -heid, waardoor overdrevenheid als abstracte kwaliteit ontstaat.

In communicatie wordt overdrevenheid vaak bewust ingezet om aandacht te trekken, humor op te wekken of een boodschap sterker te maken. Voorbeelden komen voor in reclame, media, literatuur en spreektaal. Ook onbewuste overdrevenheid kan ontstaan door enthousiasme, bias of groepsdruk. In journalistiek en wetenschap kan overdrevenheid problematisch zijn wanneer claims de werkelijkheid overdrijven, wat de geloofwaardigheid ondermijnt.

Rhetorisch gezien is overdrevenheid verwant aan hyperbool, een overdrijvingsfiguur waarmee eigenschappen of gebeurtenissen sterk worden overdreven. Een tegenovergestelde techniek is litotes, waarbij men via onderdrijving juist minder zegt dan feitelijk bedoeld is. Cultureel en psychologisch kan overdrevenheid een rol spelen in overtuiging, entertainment en sensationalisme, maar te uitgesproken overdrevenheid kan leiden tot misverstanden of cynisme als de authenticiteit in het geding komt.

Zie ook: Overdrijven, Hyperbool, Litotes, Sensationalisme.