Overdrijven

Overdrijven is een werkwoord in het Nederlands dat means: de werkelijkheid groter of belangrijker voorstellen dan die is; iemand of iets op een excessieve manier beschrijven of benadrukken. Het kan voorkomen in informele praat, journalistiek, reclame en literaire of retorische teksten. Een uitgesproken overdracht van kenmerken, gevoelens of gebeurtenissen kan zowel humoristisch als kritisch overkomen.

Etymologie en betekenisnuances

Het woord is opgebouwd uit het voor-voegsel over- en drijven (in de zin van voortbewegen of vergroten). De melding van over- geeft een intensivering aan, zoals in veel samengestelde werkwoorden in het Nederlands. Overdrijven verwijst naar de handeling zelf; het bijbehorende zelfstandig naamwoord is de overdrijving. Het tegenovergestelde is niet één vast woord, maar wordt meestal uitgedrukt als “niet overdrijven” of “realistisch beschrijven”.

Vormen en grammatica

Overdrijven is een regelmatig werkwoord. Tegenwoordige tijd: ik overdrijf, jij overdrijft, hij overdrijft, wij overdrijven, jullie overdrijven, zij overdrijven. Verleden tijd: overdreef; voltooide tijd: overdreven. Participle: overdrijvend. Voorbeelden: “Hij overdrijft vaak de moeilijkheid van de taak.” “Het verhaal is overdreven.” “Ze liet de kosten iets overdreven lijken.”

Gebruik en context

Overdrijven komt vaak voor in retorische of humoristische contexten, maar kan ook gebruikt worden om een punt kracht bij te zetten in alledaagse gesprekken. In journalistiek of reclame kan overdrijving als stijlmiddel voorkomen; in dergelijke gevallen is het vaak duidelijk uit de context of wordt het aangevoeld als retorische overdrijving. Het is meestal verstandig onderscheid te maken tussen speelse hyperbool en misleidende overdrijving.