overcapaciteit

Overcapaciteit is een situatie waarin de productiecapaciteit groter is dan de vraag naar goederen of diensten bij de huidige prijzen. Het ontstaat wanneer bedrijven investeren in capaciteit die niet volledig wordt benut, waardoor de benuttingsgraad afneemt en prijsdruk kan ontstaan. Overcapaciteit komt voor in verschillende sectoren, zoals industrie, energie en infrastructuur.

Oorzaken zijn onder meer cyclische dalingen in de vraag, terugkerende investeringscycli die te optimistisch waren, technologische vernieuwing die oudere capaciteit overbodig maakt, en beleids- of subsidieprikkels die grootschalige capaciteit ondersteunen. Globalisering en concurrentie kunnen ook leiden tot overbouw van productiecapaciteit in vergelijking met lokale vraag.

Gevolgen en meting: de belangrijkste maatstaf is de capaciteitbenutting. Een aanhoudend overschot kan leiden tot lagere winstmarges, prijsdruk en herstructureringen. Langdurige overcapaciteit verhoogt het risico op afwaarderingen van activa en kan investeringen in andere sectoren ontmoedigen.

Sectorale voorbeelden: in de energiesector kan overcapaciteit ontstaan door een mismatch tussen nieuw vermogen en dalende of wisselende vraag. In de maakindustrie kunnen fabrieken en machines onderbenut raken tijdens neergangen. Ook telecom en infrastructuur zien soms overcapaciteit in netwerken en capaciteit.

Beleid en reactie: bedrijven kunnen desinvesteren, consolidatie nastreven of oudere faciliteiten sluiten. Overheidsbeleid kan gericht zijn op vraagstimulering, bevordering van efficiëntie en herinrichting van onrendabele capaciteit, terwijl marktcorrecties via prijsmechanismen werken.