productiecapaciteit

Productiecapaciteit is de maximale hoeveelheid goederen of diensten die een productieorganisatie onder normale omstandigheden in een bepaalde periode kan produceren, gegeven de aanwezige middelen zoals machines, personeel en faciliteiten. Het begrip kent verschillende nuances: ontwerpcapaciteit (of nominale capaciteit) en effectieve capaciteit. Ontwerpcapaciteit is de theoretische maximum onder ideale omstandigheden. De effectieve capaciteit houdt rekening met stilstand, onderhoud, omsteltijden en variaties in productvolumes en vraag.

Capaciteitsplanning bepaalt hoeveel en wanneer er geproduceerd wordt, met oog voor vraag, levertijden en voorraden. Belangrijke factoren zijn de beschikbaarheid en prestaties van apparatuur, onderhoudsschema’s, arbeidsbeschikbaarheid en inzet, materiaalbeschikbaarheid, leveranciers en logistiek, en de flexibiliteit van de productieomgeving. Capaciteitsbenutting is de verhouding tussen de werkelijk gerealiseerde output en de beschikbare capaciteit.

Meetbare indicatoren zoals doorlooptijd, takt-tijd en doorstroom geven aan hoe snel producten door het proces bewegen, terwijl Overall Equipment Effectiveness (OEE) een samengestelde maatstaf is die beschikbaarheid, prestaties en kwaliteit combineert. Bottlenecks bepalen vaak de uiteindelijke capaciteit; het identificeren en verbeteren van knelpunten staat centraal in de Theory of Constraints.

Op strategisch niveau gaat capaciteitsplanning over investeringen en langetermijnaanpassingen, op tactisch niveau over productportfolio en flexibiliteit, en op operationeel niveau over roosters, inkoop en dagelijkse planning. Een goede afstemming tussen capaciteit en vraag bevordert leveringsbetrouwbaarheid en minimaliseert voorraadkosten.