orgaanstelsel

Een orgaanstelsel is een groep organen die samenwerken om een belangrijke lichaamsfunctie mogelijk te maken. Bij meercellige organismen zorgen stelsels voor de basisprocessen van het leven door informatie en stoffen te transporteren, te coördineren en aan te passen aan veranderingen in de omgeving. In het menselijk lichaam worden doorgaans elf hoofdorgaanstelsels onderscheiden: ze vormen samen de basis van homeostase en stofwisseling.

Ademhalingsstelsel haalt zuurstof uit de lucht en verwijdert kooldioxide via de longen en de luchtwegen. Circulatiestelsel, met hart en bloedvaten, transporteert bloed, zuurstof en voedingsstoffen door het lichaam. Spijsverteringsstelsel breekt voedsel af tot bouwstenen en energie en voert afvalstoffen af via de darmen en de lever. Zenuwstelsel coördineert snelle reacties en regelt langetermijnprocessen via zenuwen en hersenen. Bewegingsstelsel maakt beweging mogelijk en biedt structuur en bescherming door botten, spieren en gewrichten. Uitscheidingsstelsel verwijdert afvalstoffen en reguleert de balans van water en zouten, vooral via de nieren en de urinewegen. Endocrien stelsel reguleert processen door hormonen die door het hele lichaam werken. Lymfatisch en immuunsysteem beschermt tegen ziekteverwekkers en helpt bij het herstel en de vochtbalans. Voortplantingsstelsel zorgt voor voortplanting en genetisch materiaal aan nakomelingen. Integumentair stelsel omvat huid, haren en nagels en beschermt tegen omgevingsinvloeden, reguleert temperatuur en vocht.

De stelsels werken niet los van elkaar, maar hangen samen via bloedvaten, zenuwen en hormonen. Ze handhaven samen de homeostase, bijvoorbeeld temperatuur, zuurtegraad, vochtbalans en energievoorziening. Bij ziekte of letsel kan een stelsel verstoord raken en andere systemen verwikkelen in compensatiemechanismen, waardoor een integrale aanpak van diagnose en behandeling belangrijk blijft.