ongelijkmatig

Ongelijkmatig is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat aangeeft dat iets niet gelijkmatig, niet uniform of niet even verdeeld is. Het woord is opgebouwd uit on- (niet) + gelijk (gelijk) + -matig (aard of kenmerk). In gebruik wijst ongelijkmatig vaak op variatie in grootte, intensiteit, dichtheid of tempo over ruimte of tijd.

In de wiskunde en statistiek wordt gesproken van een ongelijkmatige verdeling wanneer de waarschijnlijkheden of waarden niet gelijkmatig over de mogelijke uitkomsten zijn verdeeld. Ook kan men spreken van een ongelijkmatige verdeling van middelen, populaties of hulpbronnen: sommige delen of groepen ontvangen meer aandacht, producten of zorg dan andere. In de natuurwetenschappen en techniek kan men spreken van ongelijkmatige belasting, spanning of dichtheid in een materiaal of structuur.

In de kunst en taal kan ongelijkmatig betrekking hebben op ritme, tempo of accentuering die niet constant is, bijvoorbeeld een ongelijkmatig muzikaal tempo of een onregelmatige in- en uitademing in clavatuur of spraakkunst. In het dagelijks taalgebruik komt het voor bij beschrijvingen van objecten of verschijnselen die visueel of functioneel onregelmatig zijn, zoals een ongelijkmatig belicht beeld of een ongelijkmatig gevormd voorwerp.

Synoniemen en nabijgelegen begrippen zijn onder meer onevenmatig, onregelmatig en niet-uniform. Tegenovergestelde termen zijn gelijkmatig en uniform. Het gebruik van ongelijkmatig ligt meestal in contexten waarin variatie of ongelijkheid tussen delen centraal staat.