onderzoeksdata

Onderzoeksdata zijn het verzamelde of gegenereerde materiaal dat voortkomt uit wetenschappelijk onderzoek. Ze kunnen numerieke metingen, tekstuele transcripten, beelden, genetische sequenties, simulaties, enquêtes en afgeleide analyses omvatten, evenals bijbehorende metadata, protocollen en analyseversies. Doel is controleerbaarheid, verifieerbaarheid en het mogelijk maken van nieuw of herhaald onderzoek.

Een goed data-managementproces beschrijft hoe data worden verzameld, opgeslagen, gedocumenteerd, geverifieerd en beheerd gedurende de hele levensduur van een onderzoeksproject. Belangrijke onderdelen zijn duidelijke bestands- en bestandnaamconventies, metadata volgens standaarden, versiebeheer, back-ups en langdurige opslag. Ook aandacht voor herbruikbaarheid en duidelijke toekenning van eigendom en licenties is noodzakelijk.

FAIR-principes vormen een belangrijk uitgangspunt in veel onderzoekscontexten. Data moeten vindbaar, toegankelijk, interoperabel en herbruikbaar zijn, ondersteund door persistente identifiers, rijke metadata, open standaarden en duidelijke licenties. Dit vergroot de kans dat data later kunnen worden gevonden, geanalyseerd en samengevoegd met andere datasets.

Privacy en ethiek spelen een cruciale rol bij menselijke data. Wet- en regelgeving zoals de AVG/GDPR vereisen zorgvuldige toestemming, anonimisering of pseudonimisering, en gecontroleerde toegang waar nodig. Openbare open-data geldt niet automatisch voor alle onderzoeksgegevens; sommige data vereisen restricties of datagedeelde overeenkomsten.

Data delen en bewaren gebeurt via repositories en data-archieven, met passende licenties (bijv. CC BY) en, indien nodig, embargo-periodes. Reproducerbaarheid wordt ondersteund door het delen van code, analysepijplijnen en computationele omgevingen, samen met duidelijke referenties en data-citaties. Langdurige preservatie vraagt om governance, assets en funding.