oceaankrachten

Oceaankrachten verwijst naar de krachten en dynamische processen die het gedrag van oceaanwater sturen. De belangrijkste actoren zijn zwaartekracht en drukgradiëntkrachten die samen zorgen voor hydrostatisch evenwicht en horizontale drukverschillen; de Corioliskracht afkomstig van de aardrotation die bewegingen afbuigt; en windstress op het oppervlak die oppervlaktestromen aandrijft. Getijdenwerking ontstaat door de gravitationele krachten van de maan en de zon en veroorzaakt getijstromen. Daarnaast spelen buoyancy- en thermohalinedrukverschillen een cruciale rol: temperatuur- en zoutconcentratieverschillen wekken density-driven stromingen aan en beïnvloeden de wereldwijde circulatie.

Op grotere schaal levert de combinatie van drukgradiëntkrachten en Corioliskracht geostrofe stromingen op, terwijl wrijving en bottom drag de beweging dichter bij de bodem beperken. Op kleinere scalestromen en sprongsgewijze verschuivingen worden beïnvloed door golven, Stokes drift en radiatieve spanningen die transport op kortere tijdschalen kunnen genereren. Interne golven en turbulente menging dragen bij aan verticale conversie en de verdeling van warmte en zout.

Modellering en waarneming: de oceaan wordt beschreven met de Navier-Stokes-vergelijkingen in een roterende referentie, vaak met de Boussinesq- en hydrostatische aannames. Wereldwijde en regionale oceaanmodellen simuleren de stromingen en transporten, terwijl satellieten, boeien, ARGO-floats en drijflichamen de tijd- en ruimtefiguren van oceaankrachten meten. Doorbraakpunten zijn klimaatgerelateerde circulaties, regionale upwelling, mariene ecosystemen en maritieme operaties, waarbij begrip van oceaankrachten centraal staat voor weer, klimaat en mariene planning.