nietstatelijke

Nietstatelijke is een term die wordt gebruikt om entiteiten of actoren te beschrijven die geen onderdeel uitmaken van een staat. In de politicologie en internationale betrekkingen verwijst nietstatelijke actor naar individuen of organisaties die invloed uitoefenen op politiek, veiligheid, economie of humanitaire ontwikkelingen zonder deel uit te maken van een staatsapparaat.

Nietstatelijke actoren omvatten onder meer NGO's en INGOs, civiele samenleving en de private sector, waaronder multinationale ondernemingen, religieuze en filantropische organisaties, en diaspora-netwerken; daarnaast zijn er gewapende niet-statelijke actoren zoals rebellengroepen of terroristische organisaties. Zij opereren vaak over landsgrenzen en communiceren met overheden en internationale organisaties, en zij kunnen beleid, hulpverlening, conflict en governance beïnvloeden.

In het juridisch-strategische kader hebben nietstatelijke actoren een andere status dan staten: zij bezitten geen soevereiniteit en zijn geen partijen bij internationale verdragen zoals staten dat zijn, maar zij kunnen wel betrokken raken bij diplomatie, humanitaire operaties, sancties of vredesprocessen. De opkomst van globalisering en digitale communicatie heeft hun invloed vergroot.

Kritiekpunten zijn onder meer gebrek aan democratische verantwoording of legitimiteit, en de mogelijkheid dat particuliere belangen botsen met publieke belangen. Voorstanders benadrukken daarentegen hun rol in mensenrechtenbescherming, dienstverlening, toezicht op overheden en het stimuleren van innovatie en transparantie.

Zie ook: non-state actor, NGO, civil society, insurgency, terrorism.