necessiteit

Necessiteit is het begrip dat aangeeft dat iets noodzakelijk is: het moet zo zijn of kan niet anders bestaan. In het Nederlands verwijst necessiteit meestal naar wat vereist of onontkoombaar is, of naar de aard van wat noodzakelijk is in een bepaald kader. De term is ontleend aan het Franse nécessité, via het Latijn necessitas, en wordt in talrijke vakgebieden in dezelfde betekenis gebruikt.

Gebruik en nuance: In dagelijkse taal geeft men vaker 'noodzaak' of 'dringende behoefte' aan; necessiteit heeft een formeler of abstracter karakter. Het wordt doorgaans toegepast in filosofische, wiskundige, juridische, economische of wetenschappelijke contexten. Voorbeelden: 'de noodzakelijke voorwaarde voor dit proces' of 'de noodzakelijkheid van deze maatregel'.

In de filosofie onderscheidt men logische noodzakelijkheid (waar in alle mogelijke werelden) en metafysische of natuurkundige noodzakelijkheid (waarom het zo is door de aard van de werkelijkheid). Contingentie is het tegenovergestelde: een situatie die mogelijk is maar niet noodzakelijk.

Verwante termen en gebruiksvormen: 'noodzaak' en 'voorwaarde' zijn nauw verwant aan necessiteit, maar geven soms een pragmatischer of specifieker betekenis aan. Het begrip speelt ook een rol in beleid en wetgeving wanneer men spreekt over noodzakelijke maatregelen.

Zie ook: noodzakelijkheid, contingentie, voorwaarde.