morphosyntactisch

Morphosyntactisch is een term uit de taalkunde die de interface beschrijft tussen morfologie en syntaxis. Het bestudeert hoe grammaticale informatie wordt uitgedrukt in woordvormen en hoe deze informatie samenwerkt met de structuur van zinnen. Belangrijke morphosyntactische aspecten zijn onder meer tijd, aspect, mood, getal, gender en geslacht op morfologisch niveau, en hoe deze markeringen aansluiten bij syntactische functies zoals onderwerp, lijdend voorwerp en indirect object. Daarnaast onderzoekt het de rol van woordvolgorde, klitischering en agreement (overeenkomst) tussen verschillende zelseen en woordklassen.

Fenomenen die onder morphosyntactisch onderzoek vallen, zijn onder meer case-markering en casusverschillen tussen talen, feitelijke en grammaticale tijds- en aspectmarkeringen, werkwoordvervoegingen en stem (actief/passief). Ook de mate van overeenstemming tussen onderwerp en werkwoord, determiner en zelfstandig naamwoord, en de relatie tussen morfeemveranderingen en syntactische structuur worden in kaart gebracht. Verder wordt gekeken naar hoe morfeemuitdrukking de interpretatie van zinsbetekenis en syntactische relaties beïnvloedt, bijvoorbeeld bij passivatie, topicalisatie of waardering van valentie.

Typologisch onderzoek vergelijkt morphosyntactische systemen tussen talen, onderscheidt fusie- versus agglutinatievormen, en onderzoekt variaties in kasussystemen (nominatief-accusatief, ergatief-absoluut) en alignmentspatronen. Theoretische benaderingen variëren van generatieve grammatica tot constructie-grammatica en HPSG, met aandacht voor hoe morfeemveranderingen semantische en syntactische relaties coderen. Morphosyntactisch onderzoek draagt bij aan taaldocumentatie, taalverwerving en natuurlijke taalverwerking.