loonstijfheid

Loonstijfheid is een economische term die verwijst naar de weerstand van lonen tegen snelle aanpassingen aan veranderende omstandigheden op de arbeidsmarkt. Het beschrijft de neiging van lonen om traag te reageren op schokken zoals dalende of stijgende productiviteitsgroei, recessies of inflatoire druk. Loonstijfheid kan leiden tot langdurige werkloosheid of onderbenutting van arbeid wanneer de arbeidsvraag verandert maar lonen niet tegelijk meebewegen.

Oorzaken van loonstijfheid zijn onder meer langlopende arbeidsovereenkomsten en collectieve arbeidsovereenkomsten, contractuele verplichtingen, minimumloonwetgeving en indexering van lonen aan inflatie. Daarnaast spelen sociale normen, implicit contracts (stilzwijgende afspraken over loonontwikkeling), efficiëntie‑lonen en informatie- en implementatieproblemen een rol. Loonstijfheid is vaak vooral neerwaarts gericht: lonen dalen langzaam, terwijl loonstijgingen beperkt kunnen blijven door contracten en verwachtingen.

In macroeconomische modellen draagt loonstijfheid bij aan het verklaren van persistente werkloosheid na schokken en aan de mate van werkloosheid die niet volledig door prijs- en productiviteitsveranderingen wordt weggewerkt. Het beïnvloedt de effectiviteit van monetair en fiscaal beleid: bij hoge loonstijfheid kan beleidsingrijpen langer nodig hebben om output en werkgelegenheid te stabiliseren, terwijl hogere prijsspiraal en inflatieverwachtingen ook loonaanpassingen beïnvloeden.

Beleid kan gericht zijn op het verhogen van loonflexibiliteit door verlaging van belemmeringen voor loonaanpassingen, verbetering van arbeidsmarktinformatie en het herzien van regels rond contracten en indexering, mits dit gepaard gaat met sociale vangnetten en loonbescherming.