kunsttalen

Kunsttalen, of conlangs, zijn talen die bewust zijn ontworpen door mensen in plaats van te ontstaan uit natuurlijke taalverandering. Ze worden gemaakt om uiteenlopende doelen te dienen, zoals communicatie tussen mensen met verschillende moedertalen, literaire of artistieke expressie, of als onderzoeksobjecten in linguïstische theorie, logica of cognitieve mogelijkheden.

Historisch gezien ontstonden kunsttalen in de 19e eeuw, met Volapük als een van de eerste die wijd gebruik genoot. De bekendste en invloedrijkste poging is Esperanto, ontworpen door L. L. Zamenhof en in 1887 gepubliceerd als internationale hulptaalt, bedoeld om internationale communicatie te vergemakkelijken. Later volgden afsplitsingen zoals Ido en de geheel nieuwe systemen als Interlingua.

Conlangs kunnen worden onderverdeeld in a priori talen, die volledig zijn uitgedacht zonder basentaal, en a posteriori talen, die elementen van bestaande talen overnemen. Daarnaast onderscheiden taalgroepen die voor internationale communicatie, kunstenaarschap, of fictieve werelden zijn bedoeld, evenals logische talen die streven naar een strikt formeel grammaticaal systeem.

Bekende voorbeelden zijn Esperanto (internationale hulptaalt), Ido, en Interlingua; Volapük; en talrijke fictieve of populaire conlangs zoals Klingon en de Elbentaal Quenya en Sindarin, beide gecreëerd door J. R. R. Tolkien. Moderne voorbeelden zijn Lojban, gebaseerd op logica; Toki Pona, met een minimalistische woordenschat; Ithkuil, ontworpen voor maximale precisie; en Na’vi, speciaal ontwikkeld voor de film Avatar.

Conlang-gemeenschappen bestaan wereldwijd en zijn actief online. Er wordt onderzoek gedaan, grammaticaregels en woordenboeken ontwikkeld en er worden internationale bijeenkomsten gehouden en projecten opgezet om talen te leren en te gebruiken in literatuur, media en onderwijs.